Weten wat je doel is

JANUARI/FEBRUARI 2018 THEOPTIMISTINBUSINESS.NL 49
COLUMN
Hoogleraar culturele economie aan de Erasmus
Universiteit, auteur en publicist rond economische thema’s.
www.klamer.nl
Column
Arjo Klamer

‘Dat wat echt belangrijk is,
kan je niet met geld kopen’
Weten wat je doel is
Waarom doe je wat je doet? Waar is jouw organisatie,
dat project, dat initiatief, dat werk goed voor? Wat is
nu echt belangrijk? Door steeds weer deze vragen te
stellen aan jezelf, aan anderen, weet je steeds beter
wat te doen, en vooral wat niet te doen.
Althans, dat is mijn ervaring in tal van settingen,
met allerlei organisaties en professionals. In zekere
zin spreekt het vanzelf: weten wat je doel is maakt
alles uit voor wat je doet.
Het probleem is alleen weten wat je doel is,
waarom het je te doen is. Iedere keer wanneer ik
met organisaties en professionals werk aan de
formulering van hun doelen, is de eerste poging
op het gênante af. Men weet het gewoonweg niet
of komt met platitudes, met nietszeggende doelen.
Komen advocaten met hun winstaandeel als doel,
dan is de vraag waar dat goed voor is. Meer winst
soms? En waar is dat dan goed voor? Veel mensen
noemen hun gezondheid. Het lijkt merkwaardig, te
leven om gezond te zijn. Want waar is dat goed voor?
Gelukkig zijn dan? Ja, dat lijkt een mooi doel maar
zou het kunnen zijn dat je pas echt gelukkig bent als
je erin slaagt te realiseren wat belangrijk voor je is,
oftewel jouw doelen weet waar te maken? Dus als je
die doelen niet kan formuleren, zegt het doel
‘gelukkig te zijn’ niks. Een favoriet is ‘persoonlijke
ontwikkeling’. Ik vraag de mensen die dat zeggen of
zij dik willen worden. Zo nee, welke ontwikkeling
bedoelen ze dan? ‘Anderen helpen’ is ook zo een.
Waarmee dan? En waartoe?
Hoe dan ook, geld is geen doel op zich. Dat moet
niet nieuw zijn voor lezers van dit blad. Geld op zich
is niks anders dan een papiertje of een bedrag op een
rekening. Dat papiertje en dat bedrag hebben zelf
geen waarde. De truc is eerst ze te besteden aan
bepaalde goederen of diensten. Maar ook dan heb je
nog geen waarde. Stel je koopt een huis of een jacht
met al dat geld. Dan zal je altijd nog van alles moeten
doen, zoals bijvoorbeeld relaties ontwikkelen met
anderen opdat zij met jou van dat huis een thuis
willen maken, of met dat jacht gezelligheid en
avontuur te beleven. Dat wat echt belangrijk is, kan
je niet met geld kopen. Wil geld waarde worden, dan
helpt het te weten wat belangrijk is.
Om meer richting te geven aan het bepalen van
de doelen, helpt het te kijken naar vier dimensies.
De eerste dimensie is persoonlijk; daarin vind je
de doelen die voor jou belangrijk zijn zoals jouw
vakmanschap, ergens goed in zijn zoals in het
vader- of moederschap. De tweede dimensie is
sociaal. Daar vind je doelen zoals een gezin, vriendschap,
een gemeenschap, collegialiteit, oftewel iets
wat je met een beperkte groep mensen deelt.
Bespreek ik hun doelen met mijn studenten dan
zoeken zij vooral in deze sociale dimensie. Het is
opvallend hoe vaak zij een liefdevolle besloten
gemeenschap articuleren als hun doel. Maatschappelijke
doelen, de derde dimensie, hebben betrekking
op een groot geheel, zoals de samenleving of de
wereld. Dan kan het gaan om een duurzame wereld,
educatie, beschaving, wereldvrede, vrijheid en democratie.
Lang niet iedereen heeft dat soort doelen, is
mijn ervaring. In de transcendentale dimensie vind
je spirituele of metafysische doelen zoals schoonheid,
liefde, verlichting, de natuur, muziek, kunst, het
geloof in God of een heilige graal (zoals de perfecte
techniek, de absolute waarheid). Nederlanders
blijken over het algemeen terughoudend te zijn in het
zoeken naar doelen in deze dimensie. Wellicht is dat
een direct gevolg van de recente secularisatie van de
Nederlandse samenleving. Zij die dat wel doen,
worden vaak gezien als charismatisch of inspirerend.
Het gaat dus om bewustwording, om er achter te
komen wat echt belangrijk is, om te weten waarop
jouw eigen handelingen of die van jouw organisatie
gericht zijn. Dat weten geeft stevigheid en vertrouwen
en is wellicht een voorwaarde voor het ware geluk. •