De retorica van Plato komt tot leven bij de academia vitae
door Karel van Delft
de Stentor, 19 FEBRUARI 2005 – DEVENTER
Dit weekeind komt de eerste groep studenten van Academia Vitae bijeen. In de oude raadzaal van het Stadhuis wordt de eerste van vijf driedaagse bijeenkomsten gewijd retorica, ofwel de Kunst van het Overtuigen.
‘Huisje, boompje, beestje is nog veel te veel de maat der dingen in Nederland. Mensen moeten kritischer nadenken over zichzelf en meer gebaande wegen verlaten. Dan wordt Nederland veel leuker.’
Studente Annette Nijs (43) is overtuigd van het nut van Academia Vitae. Ze neemt deel aan de eerste cursuscyclus van Academia Vitae. De bijeenkomsten vinden plaats aan de ovale vergadertafel in de oude raadzaal van het Stadhuis. Met dank aan de gemeente Deventer die het initiatief omarmt. Gelogeerd wordt in het Gildenhotel.
Zomer 2004 verliet Nijs het kabinet Balkenende als staatssecretaris onderwijs. Het boterde niet met de minister. Ze is nu met een sabbatical bezig. Dat betekent een jaartje tot rust komen, nadenken over wat ze verder wil en daar dan geestelijk verrijkt uit komen. Daarmee behoort ze precies tot de categorie mensen waar de Academia Vitae voor bedoeld is.
Stilzitten doet Nijs allerminst. Ze is actief in een Europese organisatie voor universiteiten en ze is commissaris van een Chinese energiemaatschappij. Standplaats is Bejing. ‘Dat kost me een dag in de week, sluit mooi aan bij mijn vorig werk bij Shell. Ik leer nu ook Chinees. Dat is tien keer zo moeilijk als een opleiding MBA. China is in opkomst. Driekwart van alle magnetrons ter wereld wordt er gemaakt.’
Nijs geniet van de discussie tijdens de bijeenkomst van de Academia Vitae. Geen vanzelfsprekendheden aannemen, de andere kant van zaken trachten te bezien, dat soort dingen passeren de revue.
‘Nederland heeft een gebrek aan innovatie, dat komt door een tekort aan ideeën en dat komt weer doordat er te weinig creativiteit is’, stelt ze.
Via een University College en de Academia Vitae kan daar wat aan gebeuren. ‘Veel Nederlanders gaan niet met plezier naar hun werk. Het is hoognodig dat er een aantal dingen veranderen in dit land.’
In de oude raadzaal staan een paar flip-overs. Er staan allerlei trefwoorden op, het resultaat van een gedachtenwisseling tussen de studenten. Een selectie: ‘typisch Hollands, maaiveld, bekrompenheid van mensen is de maat der dingen’.
Inleider dit weekeind is Willem Witteveen. Hij is bevriend met initiatiefnemer professor Arjo Klamer en in het dagelijks leven hoogleraar rechtsfilosofie aan de Universiteit van Tilburg en senator voor de PvdA.
Het onderwijs in Nederland is behoorlijk verkeerd ingericht, vindt Witteveen. Zelf geeft hij massacolleges aan 600 studenten tegelijk en als er een keer in een groep wordt gewerkt telt het gezelschap tien tot dertig deelnemers. Niet echt een entourage om tot een goede dialoog te komen en kritische creatieve wetenschappers te vormen. Dat is wel wat hij de cursisten van de Academia Vitae voorschotelt: een dialoog over de dialoog Gorgias van de Griekse wijsgeer Plato. Gorgias was een man die Atheners leerde redevoeren en overtuigen. ‘De kunst van het overtuigen is hoogst actueel. Neem reclamemakers. Het raakt ook gelijk de moraal: moet je mensen eerlijk informeren of mag je ze misleiden. Wij bespreken vertalingen van originele teksten. Vandaar uit kijken we kritisch naar het heden en onszelf.’